Θες να εξελιχθείς; Βγες από την ανάγκη να ακολουθείς πρότυπα, και γίνε πρότυπο ο ίδιος.
Συνηθίζω να λέω πώς οι άνθρωποι ανάλογα το χαρακτήρα, τις ενέργειες, τις αποφάσεις και τη δράση τους, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Είναι οι lamborghini ή οι ferrari αν θέλετε, και οι cinquecento.
Και τα δύο είναι αυτοκίνητα κατασκευασμένα από τα ίδια υλικά. Όμως οι διαφορά στην απόδοση, και στην εμφάνιση, και στο κύρος τους είναι τεράστια! Το ένα φτιάχτηκε για τέρμα γκάζια, να είναι πρότυπο, να ηγείται, να είναι ποθητό και να το θέλουν όλοι, και το άλλο είναι ένα απλό αυτοκινητάκι σαν όλα τα άλλα, ίσα να κινείται, και να κάνουμε τις βασικές ανάγκες μας.
Ανάλογα τις επιλογές που κάνουμε και στον τρόπο που τις διαχειριζόμαστε, μπορούμε να καταταχθούμε σε μία από τις δύο κατηγορίες. Ή θα είσαι πρότυπο, ή ακόλουθος δηλαδή.
Θες να μάθεις τι είδος αυτοκίνητο είσαι; Πάμε να δούμε τι γίνεται και τι να κάνουμε.
Η μεταφορά αυτή με τα διαφορετικά αυτοκίνητα, είναι ένα καλό παράδειγμα να μας δείξει πρακτικά, όλα όσα θα πούμε παρακάτω.
Γιατί υπάρχει ένα μεγάλο παράδοξο εδώ. Και το παράδοξο είναι πώς από τα Cinquecento δεχόμαστε να βγάλουν σφάλματα και τα θεωρούμε μάλιστα και απόλυτα φυσιολογικά. Από τη Lamborghini όμως, δεν συγχωρούμε σφάλματα.
Γιατί; Γιατί ξέρουμε την ποιότητα κατασκευής των δύο αυτοκινήτων, και την αξία και το κύρος που έχουν. Η Lamborghini επίσης, έχει ένα ακόμα μεγάλο χαρακτηριστικό που επιδεινώνει τις απαιτήσεις μας ως προς τα σφάλματα. Είναι αμάξι πρότυπο. Και σε κάθε πρότυπο έχουμε απαιτήσεις. Γιατί αν το ψάξουμε καλύτερα, στα πρότυπα με τα οποία ταυτιζόμαστε, βρίσκουμε τα χαρακτηριστικά που εμείς δεν έχουμε και θα θέλαμε να έχουμε. Και αν βγάλει ελάττωμα το πρότυπο μας, είναι σαν να βλέπουμε τον εαυτό μας στην ελαττωματική του μορφή, άρα και να σφάλει διπλάσια. Και όποιος έχει απογοητευτεί από τον εαυτό του και ψάχνει ανθρώπους πρότυπα να αναπληρώσει το δικό του κενό, δεν δέχεται το πρότυπο του να πέσει στα μάτια του, γιατί είναι σαν να πέφτει η ζηλευτή, καλή, και ονειρεμένη πλευρά του εαυτού του, που ήθελε να είναι.
Στα cinquecento όμως, δεν έχουμε πρόβλημα να τα δούμε να πέφτουν, και μάλιστα γρήγορα θα σπεύσουμε να δικαιολογήσουμε την πτώση τους. Γιατί είναι απλά αυτοκίνητα της σειράς, όπως οι περισσότεροι συνηθισμένοι και απλοί άνθρωποι που κοιμούνται, δουλεύουν, τρώνε και ξανακοιμούνται και οι οποίοι μας μοιάζουν.
Και δεν βλέπουμε σε αυτά έναν εαυτό που θα θέλαμε να έχουμε. Γιατί δεν διαφέρουμε. Αλλά βλέπουμε τον ίδιο μας τον εαυτό, τον οποίο έχουμε συνηθίσει να κινείται ελαττωματικά.
Και για να το δούμε και λίγο πιο βαθιά, μέσα στους ανθρώπους, υπάρχει μία μεγάλη και βαθιά ανάγκη, που οι περισσότεροι δεν ξέρουν ότι την έχουν αλλά την νιώθουν. Νιώθουν τα αποτελέσματα της και τις αισθήσεις της. Την τάση της. Και αυτή η ανάγκη είναι η ανάγκη του προτύπου. Να υπάρχουν δηλαδή πρότυπα να ακολουθούν.
Ας δούμε λίγο όμως, το μηχανισμό της αναζήτησης προτύπων, για να καταλάβουμε το γιατί, και να εντοπίσουμε σε τι κατάσταση είμαστε εμείς. Γιατί αν το κατανοήσουμε, τίποτα δεν θα υπάρχει πλέον να σταθεί εμπόδιο στην προσωπική μας ανάπτυξη και εξέλιξη!
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, ο μπερδεμένος με τόσες πληροφορίες, τόσες γνώμες, τόσες πεποιθήσεις, υπόκειται με τα χρόνια, σε μία κατάσταση καθίζησης. Η ανθρώπινη υπόσταση είναι κατασκευασμένη να εξελίσσεται και να προχωράει μπροστά. Εξ’ ου και η λέξη άνθρωπος. Μεγαλωμένος όμως ο άνθρωπος αναγκαστικά σε μία κοινωνία με κανόνες και αξίες που τον αναγκάζουν να ζει μακριά από τη φύση του και τις τάσεις του, και οι οποίες διδάσκονται και επιβάλλονται από τη νηπιακή κιόλας ηλικία, χάνει αυτό το προνόμιο, και πλέον κινείται ενστικτωδώς, και μόνο μέσα στα πλαίσια που έχει εκπαιδευτεί να κινείται από μωρό.
Και εδώ τώρα έρχεται να μεγιστοποιηθεί η ανάγκη ενός προτύπου. Καθώς ο άνθρωπος δεν έχει μάθει την πραγματική πορεία και δρόμο, ούτε για τον εαυτό του ούτε σε γενικά πλαίσια, και με τόσες πολλές φωνές να φλυαρούν και να φωνάζουν ασταμάτητα μέσα στο νου του, δεν ξέρει τι θέλει πραγματικά, ούτε και τι να κάνει πραγματικά. Ένα πρότυπο-οδηγός λοιπόν, είναι η λύση και το κλειδί σε όλο αυτό το μπέρδεμα που υπάρχει στον ανθρώπινο νου.
Και να σας πω κάτι παράξενο; Δεν έχει σημασία αν το πρότυπο βαδίζει σωστά ή λάθος. Σημασία έχει ότι δείχνει έναν δρόμο.
Επειδή δεν μπορεί να φιλτραριστεί εύκολα. Και καθώς δεν υπάρχουν σωστά και καλά φίλτρα μέσα στον ανθρώπινο νου, ο καθένας μπορεί να ακολουθήσει το πρότυπο που θα είναι κοντύτερα σε αυτά που ξέρει, και νιώθει οικείος, και ασφαλής. Χωρίς να μπορεί στην πραγματικότητα να φιλτράρει αν είναι λάθος ή σωστά. Απλά ακολουθεί αυτό το πρότυπο, γιατί είναι η ανακούφιση στην ασταμάτητη φλυαρία του νου του.
Το πρότυπο είναι θα λέγαμε ο εφησυχασμός στις ανησυχίες, αλλά και η ευκαιρία ξεσπάσματος, και η ευκαιρία αυτοδικαίωσης και αυτοπροβολής του απλού κόσμου, καθώς δανείζεται αυτά τα στοιχεία από το πρότυπο του. Γιατί εκείνος δεν τα έχει.
Είναι η ασπιρίνη στον πυρετό. Η δόση του ναρκομανή. Όπως ακριβώς γίνεται και με τις ταινίες. Επειδή με το σημερινό τρόπο ζωής λείπει στους μεν άντρες η ένταση και η δράση, και στις δε γυναίκες το ρομαντικό συναίσθημα, ανοίγεις μία ταινία κονσέρβα, και παίρνεις τη δόση που χρειάζεσαι, χωρίς να έχεις την πραγματική προσωπική σου δράση ή το πραγματικό προσωπικό σου ρομάντζο που ονειρεύεσαι, αλλά καθισμένος σε έναν καναπέ, δανείζεσαι τη δράση ή το ρομαντικό συναίσθημα των ηθοποιών, αλλά και το ιδανικό σενάριο ζωής που θα ήθελες να είχες, από το σκηνοθέτη της ταινίας.
Θα κάνει δηλαδή ότι μου λείπει και ότι ονειρεύομαι, το πρότυπο ηθοποιός και ο σκηνοθέτης αντί για μένα. Και το κυριότερο; Χωρίς εγώ να πάρω κανένα ρίσκο! Το παίρνουν οι ηθοποιοί.
Εδώ τώρα όμως δημιουργείται ένα μεγάλο θέμα σιγά-σιγά και χωρίς να το καταλάβουμε. Η συναισθηματική σύνδεση με το πρότυπο, κρύβει από πίσω πολλά παρακλάδια της ψυχοσύνθεσης μας, και φανερώνει τις πτυχές-βάσεις, με τις οποίες έχουμε δομηθεί και θεμελιωθεί σαν άνθρωποι ο καθένας, και μεμονωμένα και σαν σύνολο.
Τα πρότυπα είναι η πολύπλευρη λύση. Ο κόσμος τους χρειάζεται. Τα πρότυπα, έχουν γίνει πρότυπα, γιατί βαδίζουν έξω από την πεπατημένη. Είτε καλά, είτε κακά. Γιατί αν βάδιζαν με την πεπατημένη, δεν θα ήταν πρότυπα αλλά μέλη της ίδιας κοινής και μπερδεμένης μάζας. Το να βαδίζεις με την πεπατημένη, είναι κάτι που το κάνουν όλοι και δεν έχει αποτέλεσμα. Ειδάλλως, δεν θα αναζητούσαν ανθρώπους πρότυπα να ακολουθήσουν. Κανείς δεν έχει ανάγκη άλλους ίδιους με αυτόν, με ίδια αντίληψη, ίδιες πράξεις, ίδιες σκέψεις, και ίδιο αποτέλεσμα. Είναι σαν να βλέπει τον ίδιο του τον εαυτό να τον συμβουλεύει και να τον οδηγεί, και δεν θέλει να δει τον εαυτό του να τον οδηγεί. Γιατί δεν εμπιστεύεται τον εαυτό του, επειδή γνωρίζει ότι ο εαυτός του είναι μπερδεμένος και δεν ξέρει ούτε τι θέλει, ούτε και τι να κάνει. Ο εαυτός του, απέτυχε να τον κάνει καλύτερο και ευτυχισμένο.
Πεθαίνει όμως να δει αυτούς τους διαφορετικούς. Τους αυθεντικούς στο δρόμο τους, όπως και αν είναι αυτός, που μένουν σταθεροί στην πορεία τους, ότι καιρό και να κάνει. Αυτούς τους «out of the box», που όμως είναι για κάθε χρήση. Είναι αυτοί που κρυφά θα ακολουθήσει τις ιδέες τους, αλλά φανερά θα τους ρίξει τις ευθύνες ακόμα και για τη δική του ζωή και αποτυχία. Ειδικά αν προσπαθήσει να ακολουθήσει το δρόμο τους, και αποτύχει. Λες και δεν είναι ενήλικας αλλά άβουλο μωρό. Γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι, για κάθε τους αποτυχία, δεν θέλουν να πάρουν την ευθύνη σαν ενήλικες. Ας είναι καλά πάντα οι άλλοι. Και φταίνε πάντα οι άλλοι.
Τα πρότυπα λοιπόν θα κατηγορήσει, θα τους ζηλέψει, και θα τους κοροϊδέψει, στα φανερά, θα τους αγαπήσει, θα τους εμπιστευτεί, και θα τους ακολουθήσει, στα κρυφά. Σε αυτούς αδειάζει τα σκουπίδια του, και σε αυτούς θα τρέξει να κουρνιάσει και να βρει λύσεις και καταφύγιο. Αυτούς θα φτύσει, και αυτούς θα φιλήσει. Όταν πέφτουν και χάνουν, θα τους βρίζει. Και όταν σηκώνονται και νικάνε, θα τους ζητωκραυγάζει. Γιατί είναι πρότυπα.
Ταυτίζει τις αποτυχίες τους με τις δικές του αλλά βρίζει αυτούς, γιατί δεν μπορεί να βρίσει τον εαυτό του. Επίσης οικειοποιείται τις επιτυχίες τους, και χαίρεται σαν να πέτυχε ο ίδιος. Ίσως όλα αυτά, γιατί είναι το μοναδικό πράγμα για το οποίο θα μπορούσε να επιβραβεύσει τον εαυτό του. Ότι δηλαδή έκανε καλή επιλογή προτύπου. Και με αυτή την επιλογή, δανείζεται την επιτυχία του προτύπου, που δεν μπορεί να βρει τον εαυτό του. Οπότε προσπαθεί όσο μπορεί να υποστηρίξει και να προστατέψει το πρότυπο του, για να το δει επιτυχημένο όσο γίνεται περισσότερο. Έτσι ώστε να μπορεί πάντα να του δανείζεται και να του ρουφάει το συναίσθημα –τουλάχιστον- της επιτυχίας του. Γιατί είναι η μόνη στιγμή που μπορεί να νιώσει ευτυχισμένος και επιτυχημένος, κι ας μην είναι δική του η επιτυχία. Είναι όμως η επιλογή του, ως προς το πρότυπο. Και αυτό του φτάνει. Τόσο πολύ “λίγο” έχει μάθει να υπάρχει και να ζει, και τόσο μικρά είναι τα όνειρα και οι βλέψεις που έχει μάθει να έχει. Γιατί κανείς δεν γεννήθηκε έτσι με τόση μικρότητα. Δημιουργηθήκαμε και εκπαιδευτήκαμε με μικρότητα… στο δρόμο.
Βέβαια, υπάρχουν πρότυπα που εκπέμπουν φως, και υπάρχουν και σκοτεινά πρότυπα. Τα οποία σκοτεινά μπορεί να μην είναι πρότυπα στην πραγματικότητα, αλλά γίνονται τα πρότυπα ανθρώπων με τις ίδιες σκοτεινές ιδέες.
Όλοι διαλέγουν το πρότυπο τους, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους, και της αντιλήψεις τους. Γιατί είναι και πιο οικείο σε αυτούς, αλλά και επιβραβεύει τις γνώμες και τις ιδέες που έχουν, και η επιβράβευση είναι κάτι που λείπει πολύ από τους ανθρώπους, και μία τις μεγάλες βασικές ανάγκες τους.
Το να γίνει κάποιος πρότυπο, δεν είναι δύσκολο. Δίνεις μία πορεία, και σίγουρα θα βρεις ακόλουθους.
Το να γίνει κάποιος όμως σωστό πρότυπο, εδώ υπάρχει θέμα. Είδαμε πιο πριν τι κάνει η μάζα στα πρότυπα της, ακόμα και αν τα αποδέχεται και τα λατρεύει. Υπάρχει όμως κάτι πολύ πιο δύσκολο που χρειάζεται να έχει ένα σωστό πρότυπο σαν χαρακτηριστικό, και το οποίο η ίδια η μάζα δεν ανέχεται, γιατί είναι κάτι που της λείπει και το θεωρεί απόμακρο.
Για να γίνει λοιπόν κάποιος σωστό πρότυπο, πρέπει να έχει 2 διαφορετικά χαρακτηριστικά, αλλά εντελώς αναγκαία ως προς αυτή τους τη διαφορά. Χρειάζεται να έχει από τη φύση του την αφέλεια και την ευπιστία της παιδικής μεν καρδιάς, αλλά τη συγκέντρωση και την οργάνωση ενός ώριμου μυαλού. Αν δεν ήταν έτσι διαφορετικά τα στοιχεία τους αυτά, δεν θα μπορούσαν να βαδίσουν με τα όνειρα τους και έξω από την πεπατημένη. Γιατί μόνο μια παιδική καρδιά μπορεί να το κάνει αυτό. Αλλά χρειάζεται και ένα ώριμο μυαλό για να το οργανώσει.
Όλοι, ζητάνε καταφύγιο στο ώριμο μυαλό των προτύπων τους. Και αυτό τους ελκύει.
Κανένας όμως δεν ανέχεται την αφελή και εύπιστη παιδική τους καρδιά, κι ας ήθελαν μέσα τους να την έχουν κι οι ίδιοι.
Γιατί είναι κάτι το οποίο δεν θα μπορούσαν να φτάσουν ποτέ, και είναι από τα απόμακρα χαρακτηριστικά, που δεν μπορούν να ρουφήξουν και να οικειοποιηθούν από το πρότυπό τους ποτέ. Και επειδή ξέρουν πως αυτό είναι το στοιχείο που κάνει τη μεγάλη διαφορά στην εξέλιξη, στο θάρρος και στα άλματα της ζωής, και δεν μπορούν να το έχουν, οπότε γνωρίζουν, πως είναι καταδικασμένοι να μην εξελιχθούν. Και ακόμα, γιατί είναι κάτι το οποίο στο φτωχό τους μυαλό, τους δημιουργεί την ψευδαίσθηση μιας αυτό-ύψωσης, ότι αυτοί είναι πιο πάνω από το πρότυπο. Υποσυνείδητα. «Πώς φέρεται έτσι; είναι ανώριμος, είναι ανώριμη». Γιατί δεν μπόρεσαν ποτέ να ξεχωρίσουν και να τοποθετήσουν σωστά και στο σωστό σημείο τη λέξη ωριμότητα.
Γιατί όμως συμβαίνει αυτή η διαφοροποίηση στους ακόλουθους ώστε να παραδέχονται το μυαλό και να απορρίπτουν την καρδιά των προτύπων τους;
Γιατί τα πρότυπά τους, απλά είναι πρότυπα. Και τα πρότυπα, μπορούν να είναι και τουαλέτα και σαλόνι. Χαβούζα και παλάτι. Μετασχηματίζονται σε ότι θέλει η αντίληψη του καθενός. Είναι λοιπόν όπως καταλαβαίνετε, μεγάλη λύση σε πολλές πτυχές της προσωπικότητας μας τα πρότυπα. Και όλο αυτό, γιατί είναι πιο εύκολο, πιο προσιτό, και πιο οικείο στα ανθρώπινα ένστικτα, στη δειλία, και στη βαρεμάρα που υπάρχει για να αναλάβει δράση αυτός που ανήκει στη μάζα, και δεν θέλει να βγει από κει, αλλά θέλει να το κάνει άλλος για αυτόν. Είναι πολύ πιο εύκολο να ρίξεις τις ευθύνες σε κάποιο πρότυπο, παρά να κατηγορήσεις τον εαυτό σου.
Όπως σας είπα στην αρχή λοιπόν, προσωπικά λέω πως οι άνθρωποι ανάλογα το χαρακτήρα, τις ενέργειες, τις αποφάσεις και τη δράση τους, χωρίζονται σε lamborghini και cinquecento, και πως ανάλογα τις επιλογές που κάνουμε και στον τρόπο που τις διαχειριζόμαστε, μπορούμε να καταταχθούμε σε μία από τις δύο κατηγορίες. Ή θα είσαι πρότυπο, ή ακόλουθος.
Τώρα. Εάν τυχόν εντοπίσεις ότι είσαι cinquecento και θες να γίνεις lamborghini, μπορείς να το κάνεις. Αυτό το πράγμα για να γίνει, χρειάζεται ή να το ‘χεις και απλά δεν έχει βρει έδαφος για να φανερωθεί, ή να έχεις εκπαιδευτεί έτσι από μικρός, ή να το δουλέψεις.
Το θέμα είναι στο πόσο το θες, πόσο θες να εξελιχθείς, και τι είσαι διατεθειμένος να δαπανήσεις για αυτό. Και δεν μιλάω για χρήματα.
Πόσο διάθεση και θέληση και δύναμη έχεις να δαπανήσεις, αλλά και πόσο θάρρος έχεις και για να μπεις στην πορεία, και για να αντιμετωπίσεις αυτά που θα δεις στην πορεία (κυρίως επάνω σου), αλλά και για να διατηρηθείς και να μείνεις στην πορεία.
Και το κυριότερο από όλα, όταν φτάσεις στην ύψωση και στην επίτευξη του στόχου σου, να μη χάσεις την αξία σου, την υπόστασή σου και να μην πουλήσεις την παιδική καρδιά που θα αποκτήσεις κατά την πορεία.
Κανονικά, αυτό που θα γίνεις στην πορεία, δεν θα σε αφήσει να ψωνιστείς, ούτε θα σου χαλάσει το χαρακτήρα ώστε να βλέπεις πλέον τους άλλους αφ’ υψηλού. Αλλά θα σε σφυρηλατήσει, ώστε να σε βελτιστοποιήσει σαν χαρακτήρα και θα σε μάθει να βλέπεις ταπεινά. Γιατί μέσα στην πορεία, θα δεις πολλές αλήθειες επάνω σου. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που πέρασαν στην αντίθετη όχθη. Γιατί ήταν κακία πάστα. Εσύ μην το κάνεις. Υπενθύμιζε συνεχώς στον εαυτό σου ποιος είσαι πραγματικά, πού ήσουν και που βρέθηκες.
Και εσένα που νιώθεις μπερδεμένος και θέλεις να αλλάξεις και να εξελιχθείς, σου υπενθυμίζω πώς όσος χρόνος και να χρειαστεί, θα είναι πολύ λιγότερος, μα πάρα πολύ λιγότερος, από ολόκληρη τη ζωή σου αν μείνεις στην ίδια μπερδεμένη κατάστασή σου.
Καραμανέας Ιωακείμ
- Diploma in Health Studies
- Certification in Human Health
- Certification in Diet & Nutrition/Healthy Living
- Certification in Physical Education-Fitness Training Principles & Methods
- Specialization in Workout & Training Apps
- Personal development coach
- Συγγραφέας 26 βιβλίων διατροφολογίας, προπονητικής και ψυχολογίας