Το πρόβλημα με το ανθρώπινο μυαλό μας δεν είναι ότι είναι απλά υπεραναλυτικό.
Το πρόβλημα είναι ότι προτιμάει να υπεραναλύει τα δεν και όχι τα πώς!
Είναι η κατασκευή του τέτοια, λόγω της προσαρμογής των αρχέγονων ανθρώπων για την αντιμετώπιση των εξωτερικών κινδύνων και απειλών.
Επειδή ο εγκέφαλος, ουσιαστικά αποτελείται από τρία βασικά μέρη, τα οποία του δημιούργησαν τέτοιες προσαρμογές, εξαιτίας των οποίων ζούμε μέχρι σήμερα:
1. Το εγκεφαλικό στέλεχος
2. Το μεταιχμιακό σύστημα
3. Το νεοφλοιό
Το εγκεφαλικό στέλεχος είναι το πρωτόγονο τμήμα του εγκεφάλου μας, το οποίο ρυθμίζει αυτόματα βασικές λειτουργίες ζωής, ώστε να διατηρηθούν οι ζωτικές λειτουργίες μας εν κινήσει αυτόματα, χωρίς να χρειαστεί να σκεφτούμε να τις κάνουμε. Φανταστείτε να έπρεπε να σκεφτούμε να αναπνεύσουμε και όχι να γίνεται αυτόματα. Φανταστείτε το για λίγο, και θα καταλάβετε τη λειτουργία του.
Το μεταιχμιακό σύστημα είναι νεότερο, και σε αυτό μαζεύονται όλες οι πληροφορίες που συνδέονται με τα συναισθήματα. Είναι ο «αυτόματος πιλότος» των έντονων ακούσιων συναισθηματικών αισθήσεων και εντάσεων!
Οτιδήποτε μας ταράζει συναισθηματικά ή και οργανικά, έχει τη βάση του σε αυτό το μέρος του εγκεφάλου. Σφοδρή σεξουαλική επιθυμία, πάθος, καψούρα, φόβος και τρόμος, μανίες, πείνα, δίψα, ανάγκη για ύπνο, κινητοποίηση και εγρήγορση, ανεξέλεγκτες συναισθηματικές καταστάσεις και λοιπά τέτοια, σε αυτό το μέρος του εγκεφάλου ρυθμίζονται.
Ο νεοφλοιος, είναι το πιο σύγχρονο τμήμα του εγκεφάλου, όπου πλέον η λειτουργία της αναλυτικής σκέψης, συμβάλλει καταλυτικά στην επιβίωσή μας.
Εκεί συνθέτονται και κατανοούνται αυτά που συλλαμβάνονται από τις αισθήσεις μας.
Είναι το τμήμα των μεγάλων Ιδεών! Είναι αυτό το τμήμα που δημιουργεί, δρα και κάνει πράξη αυτά που ήδη έχει σκεφτεί.
Εξαιτίας του μπορέσαμε να επιβιώσουμε στο πέρασμα των αιώνων. Ακριβώς, επειδή έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται στις συνθήκες και να δημιουργεί λύσεις, τεχνάσματα και μεθόδους αντιμετώπισης και εξέλιξης γεγονότων.
Είναι το μέρος όπου μπορεί να επεξεργαστεί οποιαδήποτε αλλαγή, να προσαρμοστεί σε αυτή, και να την κάνει τρόπο ζωής.
Αυτή ακριβώς η προσαρμοστικότητα του εγκεφάλου, ανέπτυξε κάποιες λειτουργίες ζωτικές για την επιβίωσή μας, οι οποίες μας ακολουθούν μέχρι σήμερα.
Οι πρώτοι άνθρωποι μπροστά στις απειλές που δέχονταν καθημερινά, έπρεπε να αναπτύξουν μηχανισμούς και στρατηγικές για την αποφυγής τους, ή και για την αντιμετώπιση τους κατά μέτωπο, ανάλογα την αναγνώριση του ποσοστού του κινδύνου που είχαν μπροστά τους.
Οπότε εξαιτίας αυτής της προσαρμοσμένης λειτουργίας, ο εγκέφαλος έγινε πολύ ευαίσθητος στα αρνητικά απειλητικά συναισθήματα.
Τα αρνητικά συναισθήματα, παράγουν πολύ περισσότερη νευρική δραστηριότητα από τα θετικά.
Ο κίνδυνος και η θεωρούμενη απειλή, αναγνωρίζονται ταχύτατα σε σχέση με μία θετική κατάσταση. Και αυτό λόγω της προσαρμογής που είπαμε.
Με τον ίδιο τρόπο αναπτύχθηκε η μαθησιακή ικανότητα και η μνήμη. Με τη διαφορά ότι εξακολουθεί να υφίσταται η ευαισθησία του αρνητισμού τον εγκέφαλο.
Εάν λοιπόν οι εμπειρίες μας περιέχουν πολύ αρνητικότητα σε συνεχή χρόνο και βαθμό, η μνήμη αποθηκεύει πιο ισχυρά αυτές τις εμπειρίες, και δημιουργεί μάθηση με την έννοια τις πεποίθησης, όπου εκεί αυτό πάει και εγκαθίσταται στην μακροχρόνια μνήμη του εγκεφάλου και γίνεται τρόπος ζωής, τρόπος σκέψης, και τρόπος συμπεριφοράς και αντίδρασης.
Εξαιτίας αυτού, αναπτύχθηκε και μία νέα ικανότητα του εγκεφάλου για να αντιμετωπίζει δυσμενή συναισθήματα, πού είναι το ψέμα.
Εφόσον ο εγκέφαλος έχει προσαρμοστεί στο να ευαισθητοποιείται αμεσότερα και δυνατότερα στα αρνητικά συναισθήματα, δημιουργεί μία στρέβλωση των γεγονότων, και οτιδήποτε τον γεφυρώσει με μία αρνητική συναισθηματική κατάσταση πού έχει εμπειρευτεί στο παρελθόν, όταν το επεξεργάζεται το συνδέει με την τότε συναισθηματική κατάσταση, και αυτόματα ψεύδεται για το γεγονός, δημιουργώντας τα ίδια αρνητικά συναισθήματα στο παρόν, παρόλο που δεν έχει καμία σχέση με το γεγονός του παρελθόντος.
Ακόμα, λόγω της στρέβλωσης αυτής, αλλά και τις ανάγκης του εγκεφάλου να επιστρέφει σε άνετη κατάσταση, ένα ψέμα μπορεί να είναι μία άμεση λύση ανακούφισης. Είτε σαν δικαιολογία, είτε ακόμα στην αποδοχή του από τον εγκέφαλό μας, επειδή μας βολεύει στο να αποφύγουμε τον πόνο που δημιουργείται από τα συναισθήματα που εκδηλώνονται μέσα μας και τα νιώθουμε. Και δεν θέλουμε καθόλου να τα νιώσουμε.
Οπότε, αποδεχόμαστε αρχικά ένα ψέμα αναγνωρίζοντας ότι είναι ψέμα, αλλά με τον καιρό πείθουμε τον εαυτό μας ότι είναι αλήθεια και γίνεται η άποψη μας. Για αυτό και παρατηρούμε ανθρώπους να επιμένουν σε μία παράλογη ιδεολογία η γνώμη και άποψη. Έχουν πείσει τον εαυτό τους με τον καιρό, ότι ο παραλογισμός του ψέματος ισχύει.
Ενισχύεται όλο αυτό και με την ανάγκη ανακούφισης που είπαμε από τα αρνητικά συναισθήματα και τον πόνο που προκαλούν, αλλά ενισχύεται ακόμα και με την ανάγκη και αξία που έχει μέσα ο κάθε άνθρωπος να μην πέσει η προσωπικότητά του και το εγώ του, εξαιτίας ενός ακόμα φίλτρου που θα πούμε λίγο παρακάτω, του φίλτρου της αποτροπής της ήττας!
Ενισχύεται επίσης όλο αυτό, και με την ελλειπή θα λέγαμε λειτουργία της φυσιολογίας του εγκεφάλου μας, όπου μπορεί να στρεβλώσει ακόμα περισσότερο την κατάσταση, το μήνυμα και την εικόνα, επειδή τα αισθητήρια όργανα, δεν μπορούν να στείλουν ολόκληρο και ακριβές το μήνυμα στον εγκέφαλο. Όπως τα αυτιά μας που δεν μπορούν να ακούσουν μεγάλο εύρος συχνοτήτων, και τα μάτια μας που δεν μπορούν να πιάσουν επίσης μεγάλο εύρος συχνοτήτων. Δεν ακούμε τα πάντα, δεν βλέπουμε ολόκληρα τα πάντα, και δεν μυρίζουμε όλες τις μυρωδιές. Έχουμε συγκεκριμένο και περιορισμένο εύρος αντίληψης στα αισθητήρια μας.
Καταλαβαίνετε λοιπόν πόσο διαστρεβλωμένα μπορούν να έρθουν τα γεγονότα από τη στιγμή που θα συμβούν, θα τα συλλάβουμε με τις αισθήσεις μας, θα τα επεξεργαστούμε με όλα αυτά τα φίλτρα, και θα φτάσουν στο νεοφλοιό σαν τελικό διαστρεβλωμένο συμπέρασμα, και κατ’ επέκταση διαστρεβλωμένη πεποίθηση και αντίληψη!
Και έτσι, μπορεί π.χ. να συμβεί να μας αγνοήσουν ή να μας απορρίψουν, και να προκληθούν στον εγκέφαλο οι ίδιες χημικές αντιδράσεις με το να μας πληγώνουν και να μας τραυματίζουν σωματικά.
Εξαιτίας λοιπόν αυτής της στρέβλωσης, μπορεί να δοθεί λάθος εντολή για αίσθηση, για απόφαση, ή για δράση.
Ο εγκέφαλος δεν σταματάει να προσαρμόζεται. Αυτή τώρα η προσαρμογή εξαιτίας τις αίσθησης που προκαλείται από συνεχείς απορρίψεις, δημιούργησε στον εγκέφαλο μία λειτουργία και ένα φίλτρο αποτροπής της ήττας, όπως είπαμε πιο πριν.
Θεωρούμε δηλαδή πολύ ισχυρότερο το να χάσουμε κάτι, από το να το αποκτήσουμε. Μπορεί να κάνουμε τα πάντα και να αισθανόμαστε υπέροχα για να αποκτήσουμε ένα πολύτιμο κόσμημα ή έναν πολύτιμο σύντροφο, αλλά η άσχημη αίσθηση του να τα χάσουμε ή όταν τα χάνουμε, είναι πολύ ισχυρότερη από την ευχαρίστηση του να τα αποκτήσουμε, και ακόμα περισσότερο από την ευχαρίστηση του να τα έχουμε ήδη. Το οποίο περνάει στην κατάσταση του δεδομένου.
Στην κατάσταση του δεδομένου, τίποτα δεν φαίνεται να μας απειλεί, και έχουμε πειστεί στην ψευδαίσθηση ότι είναι μέρος του εαυτού μας και της ζωής μας, και ένα κομμάτι από το ίδιο μας το σώμα. Είναι δυνατόν να αποκοπεί ποτέ κάτω από φυσιολογική ζωή ένα κομμάτι από το σώμα μας; Την ίδια ακριβώς αντίληψη αισθανόμαστε με κάτι το οποίο θεωρούμε δεδομένο, για αυτό και δεν σκεφτόμαστε ποτέ να του δώσουμε την πρέπουσα σημασία, τουλάχιστον όση θα του δίναμε εάν είχαμε την αίσθηση της απειλής της απώλειας του. Το οποίο ενισχύεται και από την αίσθηση της κτητικότητας επάνω σε αυτό. Την αίσθηση του “είναι δικό μου”! Κάτι το οποίο είναι μία τεράστια ψευδαίσθηση, και από τις μεγαλύτερες στρεβλώσεις του εγκεφάλου! Σκεφτείτε πόσο διαφορετικές θα ήταν οι σχέσεις των ζευγαριών αν δεν υπήρχε η κατάστασή του δεδομένου και η αίσθηση της κτητικότητας!
Σύμφωνα λοιπόν με το φίλτρο αποτροπής της ήττας, ο φόβος της απώλειας, είναι μεγαλύτερος από την ασφάλεια της κατοχής κάποιου πράγματος.
Και είναι τόσο ισχυρό, ώστε όταν χρειαστεί να πάρουμε μία απόφαση ή να κάνουμε μία επιλογή, η ευχαρίστηση και η ασφάλεια που χρειαζόμαστε για να το κάνουμε, χρειάζεται να είναι δυόμιση φορές παραπάνω από το φόβο της ενδεχόμενης απώλειας.
Με άλλα λόγια, πολύ πιο εύκολα απορρίπτουμε κάτι το οποίο μπορεί να μας προκαλέσει ευχαρίστηση, παρά να κάνουμε το βήμα να το αποκτήσουμε, ακόμα και αν δείχνει ότι είναι σίγουρη η ευχαρίστηση που θα μας φέρει. Γιατί μετράμε μία κατάσταση συνήθως, σε σχέση με τον πόνο του κόπου που μπορεί να προκληθεί με την απόκτηση της, ή με τον πόνο του ότι μπορεί να μην τα καταφέρουμε να την έχουμε, ή να την χάσουμε, παρά με τη χαρά που θα έχουμε όταν την αποκτήσουμε και την κατέχουμε.
Ζυγίζουμε δηλαδή σε σχέση με τον πόνο, το φόβο, τον κόπο, και όχι με την ευχαρίστηση. Γι’ αυτό σας είπα στην αρχή πως το πρόβλημα με τον υπεραναλυτικό μας εγκέφαλο, είναι ότι προτιμάει να υπεραναλύει τα δεν, και όχι τα πώς!
Δεν έχει σημασία αν αυτό που θα αποκτήσουμε είναι μεγαλύτερο του κόπου που θα καταβάλουμε. Σημασία έχει το πώς το ζυγίζουμε εμείς υποκειμενικά. Να το ζυγίσουμε δηλαδή με τα δικά μας μέτρα ότι μπορεί να το χάσουμε ή να μην το έχουμε εύκολα, μη γνωρίζοντας βέβαια τις λειτουργίες του εγκεφάλου και τις στρεβλώσεις που κάνει.
Τέτοιου είδους φίλτρα, λειτουργούν αποτρεπτικά και σίγουρα εμποδίζουν τους περισσότερους από εμάς να πάρουμε την πρωτοβουλία να δοκιμάσουμε νέες εμπειρίες στη ζωή μας. Αυτό ακριβώς το φίλτρο της αποτροπής της ήττας, είναι που δημιουργεί και το φαινόμενο της ζώνης της άνεσης που έχετε ακούσει.
Καταλαβαίνεις τώρα τι εννοώ όταν λέω ότι εάν γνωρίζεις την ανατομία και τη λειτουργία κάποιου, γνωρίζεις και τη διάγνωση και τη θεραπεία;
Ύστερα από αυτό το άρθρο και το βίντεο, εάν πας τις προηγούμενες δημοσιεύσεις που έχω κάνει με τα συναισθήματα και τη διαχείρισή τους, δεν θα μπορέσεις να τα δεις πιο κατανοητά και να πράξεις πιο συνειδητά αυτά που λέω εκεί;
Γιατί παιδιά κακά τα ψέματα. Δεν θα έρθει κανένας να μας βάλει ως εκ θαύματος την εξέλιξη μας, ούτε να μας δώσει αυτό που θέλουμε στη ζωή μας έτσι.
Πρέπει να το δουλέψουμε.
Πρέπει να γίνουμε οι άνθρωποι που θα μπορούν να κατέχουν, και θα μπορούν να διαχειριστούν αυτό που θέλουν. Δεν πρόκειται να μας το χαρίσει κανείς. Εμείς θα πάμε να το πάρουμε. Και για να πάμε να το πάρουμε όμως πρέπει να δουλέψουμε με την αυτογνωσία μας και την εξέλιξή μας.
Και τότε θα δεις το θαύμα να έρχεται στη ζωή σου και να κατέχεις αυτό που ονειρευόσουν. Και μάλιστα με τέτοια κατοχή, που θα χει σφραγίδα και υπογραφή ότι είναι δικό σου. Κανείς δεν πρόκειται να στο πάρει γιατί είσαι ο κτήτωρας!
Ειδάλλως θα είσαι ο δούλος και ο δορυφόρος, που γυρνάει γύρω γύρω από μία κατάσταση-πλανήτη, χωρίς να μπορέσεις ποτέ να την πλησιάσεις. Σε έλκει η μεγάλη της βαρύτητα, αλλά η δική σου βαρύτητα είναι πάρα πολύ μικρή για να την έλξεις και εσύ. Πρέπει να γίνεις μεγαλύτερος πλανήτης από την κατάσταση. Να γίνεις Αστέρας με τεράστια βαρυτική έλξη, που έλκει τα πάντα γύρω του.
Καραμανέας Ιωακείμ
- Diploma in Health Studies
- Personal Development Coach
- Certification in Human Health
- Certification in Diet & Nutrition/Healthy Living
- Certification in Physical Education-Fitness Training Principles & Methods
- Specialization in Workout & Training Apps
- Συγγραφέας 21 βιβλίων διατροφολογίας, προπονητικής και ψυχολογίας